Tijdens mijn stadswandelingen door Den Haag kom ik natuurlijk vaak langs het standbeeld van Koningin Wilhelmina tegenover Paleis Noordeinde. Doe ik dat met een Nederlands gezelschap, is er gelijk een blik van herkenning: ‘Ja, dit is Koningin Wilhelmina zoals we haar kennen’. Buitenlanders kijken me verbaasd aan: ‘Is dit een koningin?’. Blijkbaar heeft het beeld voor buitenstaanders geen koninklijke uitstraling.
Koningin Wilhelmina – Kort en bontig
Aan buitenlandse bezoekers moet ik altijd uitleggen dat het beeld van Wilhelmina haar weergeeft zoals ze er uit zag aan het einde van de Tweede Wereldoorlog. Een bejaarde dame die een meer brede dan lange indruk maakt. Ook dankzij haar ruime bontjas. Het is dan ook goed om je te realiseren dat het beeld onderdeel uitmaakt van het Wilhelmina Monument. Met op de muur tegenover het beeld de tekst ‘1880-1962 Wilhelmina. Achter haar stem uit ballingschap stond een gestalte als deze 1940-1946’
De slanke jaren
Koningin Wilhelmina was in haar jonge jaren aanzienlijk slanker. Op foto’s uit haar jeugd zien we een frêle meisje. Ze werd koningin op haar 10e, toen haar vader, Koning Willem III, overleed. Uiteraard was ze toen nog te jong om echt koningin te zijn en haar moeder, Koningin Emma, werd regentes. Nadat ze 18 jaar was geworden, werd ze ingehuldigd als koningin. Bij die gelegenheid droeg ze een prachtig jurk van het modehuis Nicaud & Cie., Parijs met een strakke taille van 61 cm. Uiteraard droeg ze, geheel naar de mode van die tijd, een korset dat ongetwijfeld strak aangetrokken was. Maar toch, in een hedendaagse maattabel staan bij een taille-omvang 61-63 cm de maten XXS – 32!
Chocolade
Haar biograaf, Cees Fasseur, vertelt ons dat Koningin Wilhelmina in de periode na de Eerste Wereldoorlog steeds meer moeite kreeg om haar slanke gestalte te bewaren. Ze was een enorme liefhebber van chocolade. En ze kon de verleiding van de heerlijke gebakjes van Maison Krul niet weerstaan. Deze beroemde Haagse patissier was gevestigd op Noordeinde 44-46, dus op een steenworp afstand van Paleis Noordeinde, waar Wilhelmina ’s winters resideerde.
Haar liefde voor zoetigheid leverde haar ook de nodige problemen met haar gebit op. Met als gevolg veel kiespijn en bezoeken aan de tandarts.
Op de foto’s van haar huwelijk met Prins Hendrik in 1901 zien we dezelfde wespentaille als bij haar inhuldiging. 25 Jaar later bij het zilveren huwelijksjubileum in 1926 is duidelijk een andere tijd aangebroken.
Al heeft dat natuurlijk ook te maken met de mode: de jurken waren veel wijder en het overmatig strakke korset had (gelukkig) afgedaan.
Kouvatten en besmetten
Je ziet Koningin Wilhelmina op veel foto’s dik aangekleed, al dan niet met een bontjas of –stola. Zoals Fasseur zegt: Die kleding had een dynastieke noodzaak. De zware last van het voorbestaan van het Huis van Oranje-Nassau heeft heel lang op alleen de schouders van Wilhelmina gerust. Haar moeder, Koningin Emma, was doodsbenauwd dat haar kind ziek zou worden. In een tijd dat antibiotica nog niet bestonden, was een longontsteking meestal dodelijk.
Aan die ziekte overleed ook de halfbroer van Wilhelmina, kroonprins Willem, op slechts 38-jarige leeftijd een jaar voor haar geboorte. De angst voor kouvatten en besmetting is Wilhelmina dus al jong ingepeperd.
Dit zijn interessante zaken om je te bedenken als je bij het karakteristieke beeld van onze oorlogskoningin staat. Tegenover Paleis Noordeinde, waar ze op 31 augustus 1880 is geboren.
Wil je meer weten over het verhaal achter koninklijke standbeelden in Den Haag? Doe de Oranjewandeling
*Collectie Haags Gemeentearchief
**Paleis Het Loo, bruikleen Koninklijke Verzamelingen, Den Haag
