23 april is de naamdag van Sint Joris. Op afbeeldingen zien we deze heilige heldhaftig bezig met het verslaan van een draak. Staande in de stijgbeugels van zijn paard spietst hij met zijn lans de kop van dit dreigende dier. Dit als symbool van het goede dat het kwade verslaat. Ook in Den Haag is zijn afbeelding te vinden.
Sint Joris gilde
Vanaf de middeleeuwen werden in steden en dorpen schutterijen of schuttersgildes opgericht. Die waren nodig om het binnenvallen van roversbendes of vijandelijke troepen te voorkomen. En ze werden ingezet om in de stad de orde en rust te bewaken. Deze schutterijen bestonden uit lokale burgers.
In de 14e eeuw werd het Haagse Sint-Jorisgilde gesticht, de “Broederschap der Schutters van Sint-Joris”. Daar kon je alleen maar lid van worden als je veel geld had. Geld om het lidmaatschap te betalen en om een uitrusting te kopen, want die moest je zelf meebrengen. Deel van die uitrusting was een voetboog, want dat was het wapen waarmee deze schutterij schoot.
Bijeenkomsten en oefenen
Vanaf 1397 hadden de leden van het gilde hun ‘clubhuis’ aan het Tournooiveld. Met daarbij schietbanen en dit geheel werd de Sint-Jorisdoelen genoemd. Zoals al gezegd, de schutters gebruikten de voetboog, maar ze gingen met hun tijd mee. In 1538 mochten ze hun oefenterrein uitbreiden met schietbanen om ook met vuurwapens te oefenen.
Overigens waren de bijeenkomsten niet alleen bedoeld om de schietvaardigheid op peil te houden. De vriendschap en contacten waren zeker zo belangrijk, ook in die tijd kenden we een ‘old boys network’. Na 1600 lieten de leden van het Sint-Jorisgilde de bescherming van de veiligheid over aan de andere schutterij in Den Haag en ze gingen verder als gezelligheidsvereniging.
Het gebouw
De schietbanen waren niet meer nodig en ze lieten het middeleeuwse gildehuis afbreken. Op die plaats kwam een deftig sociëteitsgebouw. Van het oude gebouw kun je nog de toren zien. De windvaan die er op staat heeft een afbeelding van Sint Joris en de draak. In de gevel zie je weer Sint Joris en het jaartal 1625. Overigens is de huidige gevel uit de 18e eeuw.
Het Doelengebouw waar de schutters bijeenkwamen en hun feesten hielden, werd een uiterst chic logement of hotel en stond bekend als de Oude of Sint Jorisdoelen. De aanduiding ‘Oude’ was bedoeld om het verschil met de ‘Nieuwe’ doelen van de Sint-Sebastiaan schutterij aan te geven.
Het gebouw werd nu ook door anderen gebruikt. Zo vergaderden vanaf 1581 de Staten van Holland er een aantal jaren.
Mozart
Als je 3 gulden aan cultuur kon besteden, kon je in september 1765 een kaartje kopen voor een bijzonder optreden. Een 8-jarig wonderkind speelde zijn eigen composities. De jonge Wolfgang Amadeus Mozart toerde met zijn vader en zijn zusje van 14 door Europa en ze kwamen ook naar Den Haag. Ze traden op aan het hof van de Stadhouder, maar vader Mozart organiseerde ook openbare concerten in de Oude Doelen.
Als je nu Tournooiveld 5 opzoekt in Google blijkt het een kantoorpand te zijn met een parkeergarage eronder. En met aan de gevel en op het dak een heilige die tegen het kwaad strijdt.
Wil je meer weten over interessante gebouwen in Den Haag? Doe met familie, vrienden of collega’s een stadswandeling door Den Haag:
2 reacties op “Sint Joris Doelen”
Het hotel promootte zichzelf met een Franse naam, très Hagois: Les vieux Doelen. Waarom ‘doelen’ dan niet vertaald werden (les buts) is mij een raadsel.
Staalbankiers met hun ingang voor klanten, sorry cliënten, aan de Lange Houtstraat (mooi, origineel interieur), loopt in een L naar de St. Jorisdoelen. Het personeel daar geniet nog steeds tijdens de lunchpauze van het hotelzwembad in de kelder. Er is nieuwbouw gepleegd op de binnenplaats, richting Doelenstraat (met een squashbaan). Vanaf daar zie je dat de nieuwe vleugel een wat aparte vorm heeft. Dat is ervoor om de zichtlijn vanaf het Toernooiveld zó te houden dat je het niet ziet. Soms werk ‘beschermd stadsgezicht’ wél…
Er is nóg een gevelversiering met een St. Joris en de draak te vinden in het centrum, had je die al ontdekt, Jacqueline?
Het heeft een mooi gedichtje erbij, toepasselijk bij de eerst dag van het jaar.
Ik heb een vaag idee dat ik die gevelversiering wel eens heb gezien, maar vertel het maar. Sint Joris en de draak staan ook op een monument, weet je welk?