Mijn schoonvader, Pierre van Laeré, vertelde met enige regelmaat het verhaal van het drama in zijn familie: “Tijdens de epidemie van de Spaanse griep verloren mijn ouders in een nacht een dochtertje en een zoontje”. Een kleine zoektocht maakt de harde realiteit van de effecten van deze pandemie zichtbaar.
Spaanse griep
Aan het begin van 1918, het laatste jaar van de Eerste Wereldoorlog, werden de eerste gevallen van wat later de Spaanse griep ging heten, bekend. Wie geïnfecteerd was kreeg hoge koorts, spierpijn, keelpijn en ging hoesten. De patiënten werden ook extreem moe, zodat er geen energie meer overbleef om te eten en te drinken. De ademhaling werd steeds moeilijker en je kon al binnen enkele dagen doodgaan.
Het totaal aantal doden in Nederland wordt op 38.000 geschat.
Spaanse griep in Den Haag
In het Vaderland van 17 juli 1918 stond het volgende bericht: “Van bevoegde zijde deelt men ons mede dat enige weken geleden gevallen van Spaanse griep in onze stad zijn voorgekomen. Toenmaals was de aandacht nog niet zoo speciaal op deze ziekte gevestigd en de patiënten genazen zonder te weten welke belangrijke personen zij eigenlijk wel geweest waren.
De Haagsche Courant van een dag later meldt: ”De Spaanse ziekte breidt zich uit; uit verschillende plaatsen komen berichten van een groter of kleiner aantal gevallen. Te oordelen naar de sterfgevallen, is de Spaanse ziekte zeker niet van zo onschuldige aard als men in Duitsland wil doen voorkomen.”
Het Dagblad van ‘s-Gravenhage en omstreken plaatste op 5 november een bericht dat er die dag minder edities zouden verschijnen. Te veel personeelsleden waren ziek.
Reacties
Steeds meer begon het besef door te dringen dat voor het bestrijden van deze ziekte ongewone maatregelen nodig waren. Op 1 november 1918 besloten B & W van Den Haag dat de openbare scholen van 1 tot 11 november moesten sluiten. Tegelijk meldde de Nederlandse Voetbal Bond (N.V.B.) op die datum dat voetbalverenigingen hun wedstrijden niet mochten uitstellen vanwege de Spaanse Griep.
Veel bedrijven adverteerden met middelen die de ziekte konden voorkomen of genezen. De slogans: “Geneest uw hoest met Abdijsiroop!” En: “Afdoend middel tegen Spaansche Griep”.
Opvallend is dat in geen enkele troonrede in die periode de Spaanse griep en de effecten op de Nederlandse samenleving werden genoemd. Dit in tegenstelling tot de troonrede van 2020, waarin de regering de coronapandemie en de gevolgen uitgebreid besproken heeft.
Mijn schoonfamilie
Mijn schoonfamilie bestond tijdens de Spaanse griep uit vader en moeder Johan en Johanna van Laeré met 4 kinderen: Nelly (1910), Jo (1912), Pierre (1914, mijn schoonvader) en Johannes Petrus Cornelis (1915). Van dit jongste kind is geen roepnaam overgeleverd. Ze woonden op het Schalkburgerplein 16, een deel van Den Haag dat ze nu niet meer zouden herkennen. Bij de burgerlijke stand stond bij vader Van Laeré de vermelding ‘kleermaker’ en bij moeder ‘zonder beroep’.
Het drama in dit gezin wordt zichtbaar in de overlijdensadvertentie die de ouders plaatsen in de Haagse Courant van 15 november 1918. Hierin melden ze dat hun ouderhart zwaar is getroffen door het verlies van hun dochtertje van 8 en van hun jongste lieveling, het zoontje van 3.
Het document van de aangifte van de overlijdens zet de tragische situatie nog scherper neer. Nelly is op 13 november 1918 ’s morgens om half twee overleden en haar broertje een aantal uren later om acht uur. Mijn schoonvader, toen een jochie van vier, kon zich van de gebeurtenissen niet veel meer herinneren. Maar het beeld van twee kleine kistjes die het huis in en weer uit werden gedragen, is hem zijn hele leven bijgebleven.
Later zouden vader en moeder Van Laeré nog drie kinderen krijgen, drie meisjes waarvan er een weer Nel werd genoemd. En in 1951 werd opnieuw een Johannes Petrus van Laeré geboren, waarvan ik de roepnaam wel ken, want die gebruik ik iedere dag: Hans.
Meer verhalen over Haagse families vertel ik tijdens mijn stadswandelingen en fietstours
Meer informatie over de Spaanse Griep vind je in dit filmpje.
2 reacties op “Spaanse griep in een Haags gezin”
Wat een indrukwekkend verhaal Jacqueline over de familie van Hans.
Met helaas veel overeenkomsten met de huidige periode met de Covid pandemie.
Groetjes van ons drie.
Ha Jacqueline, wat een indrukwekkend verhaal zeg! Groet Lydie