Het is 21 februari 1985 en ik moet op sollicitatiegesprek in Den Haag. Het is een koude dag met temperaturen tussen -0,2 °C en 4,3 °C. Nog belangrijker, al vanaf begin februari heeft het gevroren, met een flink aantal nachten waarin het kwik daalt tot -10 °C. Waarom mijn lezers vermoeien met deze weergegevens? De ware kenner weet het al, op die dag wordt voor het eerst sinds 1963 weer een Elfstedentocht geschaatst!
Ik pak me dus goed in om op de fiets naar Groenhovenstraat 2 te gaan, gebouwd voor de Nederlanden van 1845, voorloper van de verzekeringsmaatschappij Nationale-Nederlanden.
Berlage huisarchitect
Ik voel net zoveel opwinding over de mogelijkheid om het prachtige gebouw van binnen te bekijken als over de spannende schaatswedstrijd.
Oorspronkelijk had de Nederlanden van 1845 zijn hoofdkantoor in Den Haag aan de Drie Hoekjes, vlakbij de Grote Kerk. In 1927 verhuisden ze naar de Groenhovenstraat. Beide panden zijn ontworpen door de beroemde architect Hendrik Petrus Berlage.
Berlage was een persoonlijke vriend van de directeur Carel Henny en in de periode 1895-1930 bouwde hij 7 kantoorgebouwen voor het verzekeringsbedrijf, waarvan één in het toenmalige Batavia. Berlage werd dan ook wel de “kleermaker” van De Nederlanden van 1845 genoemd.
Opening en inrichting
Op 3 maart 1927 opende Prins Hendrik, de man van Koningin Wilhelmina, het nieuwe kantoorpand aan de Groenhovenstraat. Daar was plaats voor 600 medewerkers, die met het nieuwe gebouw op de foto gingen. In de kranten werd grote bewondering geuit voor de klimaatbeheersing in het gebouw. Echte airconditioning was er echter niet, zoals ik later in warme zomers mocht ervaren. Want ja, ik ben aangenomen! Daarom heb ik het pand uitgebreid van binnen kunnen bewonderen. 
Onder andere de Commissarissenzaal, waar de namen van alle commissarissen in gouden letters op de muur waren aangebracht.
Overigens waren de door Berlage ontworpen stoelen wel vervangen door meer moderne exemplaren. Zijn streven naar eenheid in architectuur was wel mooi, maar leverde de gebruikers van zijn meubilair te veel rugpijn op. 
Die eenheid kwam ook terug in Berlages ontwerpen voor inktstellen, belettering en de polisformulieren. En voor de asbakken, want in die tijd mocht je nog gewoon roken in kantoorpanden.
Oorlog en uitbreiding
In de Tweede Wereldoorlog kwam het gebouw in de zgn. ‘vesting Scheveningen’ van de Atlantikwall te liggen. In 1942/43 werd op bevel van de Duitse bezetters een deel van de Raamwegvleugel afgebroken voor een ruimer schootsveld van een bunker in de tuin van het kantoorgebouw.
Na herstel van de oorlogsschade in 1947/48 volgde in 1954 de opening van het vergrote hoofdkantoor. Berlage had in zijn ontwerp al rekening gehouden met verlenging van het gebouw en plaatsing van een tweede verdieping.
Groenhovenstraat 2 vandaag de dag
Nationale-Nederlanden vertrok alweer een tijd geleden uit het mooie pand van Berlage. Het pand verdient herstel van de vijver aan de voorkant die ook onderdeel was van Berlages ontwerp. Komt er dan nog eens een strenge winter, kunnen degenen die er nu werken lekker schaatsen in de lunchpauze.
Ik vertel meer over architectuur en bedrijven in Den Haag tijdens mijn stadswandelingen en fietstours.
Info Stadswandelingen – Info Fietstours
20 reacties op “Berlage ontwerpt voor een verzekeraar in Den Haag”
Wat een goede informatieve nieuwsbrief, proficiat
Dank! Dit was ook een onderwerp zeer na aan mijn hart.
Leuk geschreven Jacqueline. Je hebt je roeping gevonden.
Dank je! Inderdaad.
Hoi Jacqueline,
Wat leuk dat he stadsgids bent geworden en wat leuk, helder en kortbondig geschreven! Heel veel succes hiermee! Gids je ook in een andere taal?
Groet
Herman Winkels
Hallo Herman, Dank voor je leuke reactie. Ik doe mijn rondleidingen in het Nederlands en in het Engels.
Hoi Jacqueline,
Stadsgids, goh dat is wel hele andere koek dan waar we elkaar van kennen.
Mooi verhaal met informatie over dit fraaie gebouw waar ik nog niet van wist.
Succes met je gids-zijn. Misschien ook eens een boekje van maken. Is altijd wel belangstelling voor.
Groet
Jan
Dank voor je reactie. Ik doe inderdaad iets heel anders en ook weer hetzelfde: groepen enthousiast maken voor een boeiend onderwerp. Er is over Den Haag zoveel te vertellen! Het is een mooie bestemming voor een dag uit (of een weekend) met familie, vrienden/vriendinnen en collega’s. Mooie gebouwen, interessante geschiedenis (ook nationaal), veelzijdige horeca en 11 km. strand. Dus wie weet, tot ziens!
Prima nieuwsbrief Jacqueline !
Leuk detail is dat de Berlage stoelen in een van de vergaderkamers stonden in ING House op de vergaderverdieping – de secretariaten boekten deze vergaderruimte als we de vergadering maximaal een uur wilden laten duren 🙂 -> bepaalde softwareleveranciers en/of consultants waren nogal eens bezoekers van die kamer!
Ik wist niet dat er stoelen meeverhuisd zijn naar A’dam. Dacht dat al ze allemaal naar het Gemeentemuseum waren gegaan. Maar goed om te zien dat ze nog een nuttige functie hadden. Management by furniture!
Ha Jacqueline
Wat leuk om dit zo te lezen. En ja ook ik heb goede herinneringen aan het gebouw.
Dank je wel voor het delen. Veel sukses en plezier bij het gidsen.
Wie weet tot ziens een keertje, Annemarie
Leuk om van je te horen. We hebben daar inderdaad de nodige voetstappen liggen.
Hallo Jacqueline,
Leuk dat je stadsgids bent in Den Haag en daarmee ook verteld over de diverse Berlage gebouwen. Ook ik ben in 1981 in de Groenhovenstraat begonnen bij NN en heb daar ruim 2 jaar gewerkt. Daarna ben ik gaan werken in de Zilveren toren, toentertijd hoofdvestiging van NN Schade.
Succes met de rondleidingen,
Guus Remmerswaal
Leuk je reactie! Ja, er zijn nog meer prominente gebouwen van NN in Den Haag. De Zilveren Toren is nu in gebruik bij MN Services (pensioenfonds).
Beste Jacqueline,
Wilmar van den Dungen stuurde mij jouw schitterende bloemlezing over het beroemde Berlagegebouw van de Nederlanden van 1845 aan de Raamweg.
Wat geweldig dat jij de bakens na de NN-periode heb weten te verzetten en nu als stadsgids van Den Haag leuke en interessante rondleidingen verzorgt.
Kantoor Groenhovenstraat spreekt ook bij mij nog zeer tot de verbeelding. Daar zat vroeger de afdeling Transport voordat die afdeling naar Kantoor Prinses Beatrixlaan, later omgedoopt in de Zilveren Toren, verhuisde.
Wellicht kun jij je ook nog die bijzondere lift herinneren. Dat was een zgn. paternoster; een lift met kooien zonder deuren die voortdurend in beweging was en waar je dan snel in- en uit moest stappen. In het begin was dat best een beetje eng maar dat wende snel.
Toen het gebouw leeg kwam te staan mocht voormalig portier de Vreugd als een soort antikraak daar op de bovenste verdieping gaan wonen met een geweldig dakterras en een jaloers makend uitzicht over Den Haag.
Succes verder met jouw uitdagende Haagsche job.
Maarten de Nerée.
Beste Maarten, Leuk dat je zo uitgebreid reageert. Helaas heb ik nooit de paternoster gezien. Waarschijnlijk was die al uit het pand verdwenen toen ik er kwam werken. Ik heb er nog wel een gezien in het pand van de Postbank aan het Spaarneplein. In de Zilveren Toren ben ik afgelopen december nog geweest. Ik zing in een koor en we waren ingeschakeld om een gezellige middag voor bejaarden van kerstmuziek te voorzien. MN, de huidige gebruiker van het pand, had daarvoor het bedrijfsrestaurant ter beschikking gesteld.
Wie weet tot ziens, Jacqueline
Heel leuk Jacqueline en heel veel succes met je stadswandelingen en fietstours!
Beste Jaqueline,
Ik zie de Blog nu pas .
In de winter van 1985 was ik ook werkzaam in KG (Kantoor Groenhovenstraat), en toen schaatste ik op de gracht langs de Raamweg, van de Javastraat tot aan de Kapelweg in Scheveningen.
Mijn schaatsen lagen op kantoor. Een aantal jaren terug was er een tentoonstelling over Berlage in het Haagse Gemeentemuseum. Ik was er op de zaal gewijd aan Berlage’s architectuur, met een grote wanddecoratie van KG. Toevallig was ik er tijdens een rondleiding in die zaal, en heb dus nog e.e.a kunnen vertellen, o.a. over de stoelen in de commissarissenzaal.
Overigens, een klein detail: In het trappenhuis van de museum zitten dezelfde hoek-constructies als in KG.
Met hartelijke groet,
Bert Rosbach.
Superleuk om te lezen.
Een klant van mij huurt dit gebouw en binnenkort ga ik er printers leveren.
Beste Jaqueline,
Leuk om te lezen. Ik werk sinds april 2021 in het Berlage gebouw. Erg leuk. Zelf leid ik collega’s rond en vertel over de geschiedenis van het gebouw. Heb jij misschien nog oude foto’s van het interieur of andere bronnen van informatie?
Ben vooral geïnteresseerd naar de verbouwingen die het gebouw hebben gemaakt tot wat het nu is.
Groet, André