Wat zou de vrouw achter ziekenhuis Bronovo vinden van alle discussies over haar ziekenhuis? Hoog tijd om eens kennis te maken met deze dame: Sara Katharina ‘Cateau’ de Bronovo.
Rotterdam - Hellevoetsluis
Sara Katharina ‘Cateau’ de Bronovo werd geboren op 17 februari 1817 in Rotterdam. Toen haar vader directeur van de marine werd, verhuisde het gezin naar Hellevoetsluis. Koningin Sophie, de echtgenote van Koning Willem III, logeerde in 1849 toen ze terugkwam uit Engeland een paar dagen bij de familie Bronovo. Tussen Cateau en de Koningin ontstond een goede vriendschap die later van grote betekenis is geweest.
Naar Den Haag
Na de dood van haar vader kwam Cateau naar Den Haag en werd zij actief in de Vereeniging tot Zedelijke Verbetering van Gevangenen. Zo als veel (ongetrouwde) vrouwen in haar tijd had veel ervaring met het verzorgen van zieke familieleden en bekenden. Dat maakte haar zeer geschikt als uitvoerster van de plannen van het comité dat een Opleidingshuis tot Ziekenverpleging wilde opzetten.
Dat startte op 4 februari 1865 aan de Kazernestraat nr.30. Een arts die zich achter deze plannen had geschaard riep enthousiast uit: “Waar hebt ge dat heerlijke mensch opgediept!”
Huisvesting
Het aantal zusters in opleiding groeide snel en al na een jaar bleek het nodig om ook het pand op Kazernestraat 28 te huren. Nu kreeg de inrichting ook ziekenzalen, zodat de verpleging van zieken op een grotere schaal kon plaatsvinden. Maar ook deze ruimte was al snel niet voldoende en in 1870 nam mejuffrouw De Bronovo persoonlijk het initiatief om een inzamelingsactie te starten voor geld voor nieuwbouw.
Het duurde even voordat die nieuwbouw werd gerealiseerd, maar op 17 juni 1878, de verjaardag van Koningin Sophie, werd de eerste steen gelegd op een terrein buiten het centrum aan de Laan van Meerdervoort 84. Het is nu moeilijk voor te stellen, maar die laan was toen nog een soort landweggetje met veel ruimte voor grote, nieuwe panden. Op 10 oktober 1879 werd het nieuwe ziekenhuis ingewijd.
Diaconesseninrichting
Van oorsprong heette Bronovo de ’s Gravenhaagsche Diakonessen-Inrichting. ‘Kranken verplegen naar ziel en lichaam, is de hoofdzaak waartoe de Diakonesse in deze inrichting zich verbindt.’ Zo werd de taak omschreven waarvoor de Zusters zich gesteld zagen. Een diacones is een protestantse verpleegster die de verpleging als liefdewerk verricht. Het woord betekent letterlijk ‘dienares van God’. Diaconessenhuizen zijn de ziekenhuizen waar diaconessen werkzaam waren. Dit verschijnsel is afkomstig uit Duitsland, waar het in 1836 door Theodor Fliedner werd ingesteld.
Bronovolaan
Ook het gebouw aan de Laan van Meerdervoort werd te klein en het ziekenhuis verhuisde naar weer een nieuw gebouw aan de Bronovolaan dat op 4 februari 1932 door H.K.H. Prinses Juliana werd geopend. Dat gebouw is in 1990 vervangen door het gebouw dat de basis vormde voor het huidige Bronovo.
Zuster De Bronovo
Sara Katharina de Bronovo bleef haar hele leven verbonden aan het naar haar genoemde ziekenhuis, waar zij als directrice een allesbepalende rol speelde. Bij haar zeventigste verjaardag schonk zij alle zusters een gouden doekspeld met het bijgaande rijmpje daarbij.
Een half jaar later, op 28 juni 1887, overleed ze en ze is begraven op Oud Eik en Duinen.
Daar ontdekte ik nog een Bronovolaan, zo genoemd omdat daar veel diaconessen begraven zijn. Bij het nemen van de foto van haar graf heb ik maar niet hardop gezegd dat er een discussie gaande is over wel of niet sluiten van haar levenswerk, het Ziekenhuis Bronovo. Ik wou haar laten rusten in vrede.
Wil je meer weten over interessante vrouwen in Den Haag? Doe met familie of vriendinnen de wandeling: Haagse Topvrouwen.
3 reacties op “De vrouw achter ziekenhuis Bronovo”
Wat een leuk stuk Jacqueline! Wederom wat meer te weten gekomen over Den Haag. Dank
Pouvez-vous me dire qu’elles étaient les activités de l’hôpital en 1914-1918. Y avait il des sages femmes . Je recherche l’infirmière Belge, Yvonne MARTIN qui a également été en stage à Edimbourg Ecosse où en 1914 elles soignait les blessés de la guerre.
Remerciements
Prachtig en informatief stuk. Heb jaren koffie gedronken onder haar portret in de Conver(satiezaal) van het oude Bronovo.
Recent heb ik ook het Bronovolaantje ontdekt op Oud eik en duin met een aantal voor mij bekende diacononessen.