We kunnen in Den Haag op veel plaatsen genieten van mooie kunstnijverheid, ook wel toegepaste kunst genoemd. Ik heb het begrip maar eens opgezocht en vond in de Wikipedia de omschrijving: Toegepaste kunst of kunstnijverheid is esthetische vormgeving van functionele voorwerpen zoals gebouwen, meubels, kleding, drukwerk en dergelijke. In tegenstelling tot de niet-functionele, autonome uitingen van beeldende kunst hebben ontwerpen van toegepaste kunst ook een praktisch nut, een functie.
In 1904 was er in het voormalige paleis Buitenrust aan de Scheveningseweg een ‘Tentoonstelling van Kunstnijverheid’ georganiseerd door de ‘Nederlandsche Vereeniging tot Bevordering van Kunstnijverheid Arti et Industriae’.
Arti et Industriae
De vereniging werd ook wel kortweg ‘Arti en Industriae’ genoemd. Ze was in 1884 opgericht en wilde in 1904 haar 20-jarig bestaan vieren met een mooie tentoonstelling. Door 70 werkende leden waren werken ingestuurd die in de verschillende zalen stonden opgesteld. Wie na het ronddwalen langs de vele voorwerpen wilde uitrusten, kon terecht in de fraaie, lommerrijke tuin. In een advertentie in de Haagsche Courant van 1 augustus 1904 stond nadrukkelijk: ‘In de prachtige tuin achter het paleis zijn buffetten aanwezig’. Dus ook aan de inwendige mens was gedacht.
In diezelfde advertentie staan ook de toegangsprijzen. Normaal betaalde de bezoeker ƒ0,25, maar op donderdag het dubbele: ƒ0,50. Later kwam de aankondiging: ‘Teneinde ook de werklieden in staat te stellen de tentoonstelling te bezoeken – iets dat voor hen van groot belang kan heten – zal de tentoonstelling op twee zondagen tegen betaling van slechts ƒ0,10 zijn opengesteld’. Omgerekend op de website van het CBS zou dat dubbeltje nu ongeveer €1,32 zijn.
Zilver
Het zilver dat op de tentoonstelling te zien was, kwam onder andere van de bekende firma’s Van Kempen en Begeer. Ze toonden medailles, gedenkpenningen en serviezen. Later zijn deze bedrijven gefuseerd en de fusiefirma bestaat nog steeds.
Er was ook zilverwerk uit de verzameling van het Koninklijk Huis te bewonderen, waaronder een boek met zilverbeslag.
Koninklijke belangstelling voor kunstnijverheid
Van de kant van het Koninklijk Huis was er ook persoonlijke belangstelling. Koningin Wilhelmina en Prins Hendrik bezochten de tentoonstelling. Eerder was al Koningin-Moeder Emma langs geweest. Die vond de tentoonstelling blijkbaar zo interessant dat ze een tweede keer kwam. Dit werd in de krant aangekondigd met de toevoeging: ‘De tentoonstelling zal niet voor het publiek gesloten zijn, doch de toegangsprijs is voor die dag ƒ0,50’.
Het tweede bezoek van Emma was op 20 september en ze had die dag nog een belangrijke afspraak in haar agenda: Ze was bij de verenigde zitting van de Staten-Generaal waar haar dochter Wilhelmina de Troonrede uitsprak. Oftewel, het was die dag Prinsjesdag. En blijkbaar had zij later in de middag nog genoeg tijd en energie om de kunstnijverheidstentoonstelling te bezoeken.
Keramiek
Ook bij het aardewerk en porselein komen we bekende namen tegen: De Porceleijne Fles uit Delft, Tichelaar uit Makkum. En natuurlijk onze eigen, Haagse keramiekfabriek Rozenburg. De Nieuwe Courant prees de voortbrengselen van de Nederlandse pottenbakkerskunst en vond deze afdeling een van de best geslaagde onderdelen van de tentoonstelling.
Ik ben een groot liefhebber van de mooie vazen en serviezen van Rozenburg. Diverse musea in Nederland hebben ze in hun collectie en als je een goed gevulde portemonnee meeneemt, zijn ze ook nog te koop bij de gespecialiseerde galerieën als de Haagse Salon op de Laan van Meerdervoort. Maar als je naar het kwetsbare porselein kijkt, kun je je afvragen of het hier gaat om toegepaste kunst met een praktisch nut. Ik zou er in ieder geval mijn thee niet uit durven drinken.
Stoelen Hof van Arbitrage
Speciaal voor de gelegenheid had het ‘Internationale Hof van Arbitrage’ tijdelijk 20 stoelen in bruikleen gegeven. Met op de rugleuningen de geborduurde wapens van de verschillende bij het Hof vertegenwoordigde landen. Dit hof was toen nog gevestigd aan de Prinsegracht 71 en zou in 1913 verhuizen naar zijn speciaal voor het hof gebouwde locatie, het Vredespaleis.
Art Nouveau Festijn
Kunstnijverheid en andere kunsten krijgen binnenkort extra aandacht tijdens het Art Nouveau Festijn – Den Haag rond 1900. Van vrijdag 10 t/m zondag 12 juni kun je genieten van lezingen, voorstellingen, wandelingen, rondvaarten en fietstochten. En ook van een vegetarische maaltijd in het prachtige gebouw dat ooit Hotel Pomona was. Ik doe zelf de wandeling Winkelarchitectuur, de fietstour langs Art Nouveau panden in de 19e eeuwse wijken van Den Haag en de fietstour langs panden van Berlage en zijn tijdgenoten. Kijk vooral op www.artnouveaufestijn.nl
Je kunt mij natuurlijk ook vragen om voor jou en je familie en vrienden op een ander tijdstip een stadswandeling of fietstour te organiseren. Je kunt kiezen uit diverse thema’s uit Den Haag rond 1900 of we maken een mix.
