We hebben allemaal in het leven twee zekerheden: we gaan dood en we moeten belasting betalen. Er zijn natuurlijk diverse soorten belastingen. En de belastingheffing verandert ook regelmatig. Zo hebben onze voorvaderen in de 19e eeuw belasting betaald over het aantal ramen: de zogeheten raambelasting.
Eenheid in belasting
In de Republiek der Zeven Verenigde Provinciën had iedere Provincie een eigen manier van belasting heffen. Pas in de zogeheten Franse tijd kwam er een nationaal belastingstelsel. Dit was het werk van minister van Financiën Alexander Gogel. Vanaf 1806 betaalde iedereen dezelfde belasting over zijn bezittingen. Wel stelde de staat de omvang van die bezittingen op een andere manier vast dan dat ze dat vandaag de dag doet. Je moest onder andere belasting betalen over het aantal dienstboden en koets- en rijpaarden.
Raambelasting
In 1810 lijfde Napoleon Bonaparte Nederland in bij het Franse Keizerrijk. Hij had veel geld nodig om zijn oorlogen te voeren en legde de Nederlanders dezelfde zware belastingen op die ook in Frankrijk golden. Daar had hij al eerder de raambelasting ingevoerd: een belasting over het aantal ramen en deuren in een huis. Omdat hij zeker wilde zijn van de opbrengst van deze belasting, hanteerde hij een eenvoudige rekensom. Hij stelde vast wat het bedrag moest zijn dat de raambelasting zou opbrengen. Per provincie en gemeente volgde een omslag en daarmee stond het bedrag per deur/venster vast.
Er was veel verzet tegen deze belasting. Maar ook nadat Napoleon in 1815 was verslagen en Nederland een koninkrijk onder Willem I was geworden, bleef de raambelasting gehandhaafd. Deze belasting had natuurlijk voor de overheid een groot voordeel: de inspecteur kon makkelijk aan de buitenkant het aantal ramen vaststellen of controleren. Hij hoefde het huis niet in.
Belasting ontwijken
Iedere brave burger weet dat belasting betalen onvermijdelijk is, maar diezelfde burger doet natuurlijk wel zijn best om zo weinig mogelijk te betalen. Dus als je een nieuw huis liet bouwen, gaf je de architect opdracht om grote en wel minder ramen in het ontwerp op te nemen. En bewoners van bestaande huizen lieten ramen dichtmetselen. Vaak in hoekhuizen met ramen aan de zijkant.
Aan het einde van de 19e eeuw groeide de bevolking in de Nederlandse steden hard. Er waren dan ook veel huizen nodig. Om de bouw van deze huizen niet in de weg te staan, schafte de regering de belasting op ramen en deuren af.
Zo kwam een einde aan deze voor ons bijzondere vorm van belastingheffing. Maar je kunt de sporen hiervan nog altijd terugvinden in Den Haag.
Die sporen, en nog veel meer, laat ik je zien tijdens mijn stadswandeling Kijk Omhoog!
*Collectie Rijksmuseum
3 reacties op “Raambelasting in Den Haag”
Wat een leuke en interessante artikel Jacqueline ! Zo ontdekken wij de reden van die dichtgemetselde ramen 😉 in Den Haag , Darina
Dankjewel. Er valt nog veel te ontdekken in Den Haag!
Interessant om te lezen, ik heb dit nooit geweten!