Ieder jaar in juli reis ik van Den Haag naar het mooie Brugge voor een zangevenement. Op het Simon Stevinplein in die stad zijn veel terrassen waar je heerlijk mosselen of Vlaams stoofvlees kunt eten. En terwijl ik daar zit te genieten, realiseer ik me dat de reis van Simon Stevin net andersom is geweest: van Brugge naar Den Haag.
Simon Stevin – geboren in Brugge
Simon Stevin is geboren in 1548; zijn exacte geboortedatum weten we niet. En ook de kinder- en schooltijd van de kleine Simon zijn in nevelen gehuld.
Waarschijnlijk vanaf 1571 is hij in Polen, Pruisen, Zweden en Noorwegen geweest. In zijn werken verwijst hij naar ervaringen die hij daar heeft opgedaan in het aanbrengen van verbeteringen aan de havenwerken en waterwegen.
Naar de Noordelijke Nederlanden
In 1581 ging Stevin naar Leiden. In de registers van deze stad staat de inschrijving van Symon Stephani van Brueg als een student. Op 16 februari 1583 schreef hij zich in als student aan de in 1575 opgerichte Leidse Universiteit. Hij was studiosus litterarum, letterlijk: “student van de wetenschappen”.
Al snel na zijn aankomst in Leiden vanaf 1582, verschijnen er boeken van zijn hand. In 1582 de “Tafelen van Interest”, een boekje over handelsrekenen. Het jaar erop volgde een meetkundig werk “Problemata Geometrica”, later “De Thiende”, waarin Stevin een pleidooi voor de invoering van de decimale notatie in de rekenkunde voerde.
Hij was niet alleen theoretisch bezig. Hij deed ook uitvindingen, onder andere op het gebied van drainage. Hij verbetert o.a. de watermolen en in het bijzonder het waterrad aangedreven door wind. Samen met de burgemeester van Delft bouwde hij rond die stad verschillend windmolens. Deze burgemeester was Johan de Groot, vader van de later zeer bekende jurist Hugo de Groot (Grotius).
In dienst van Prins Maurits en de Staten Generaal
Rond 1593 kwam Stevin in persoonlijke dienst van Prins Maurits, de stadhouder van Holland en Zeeland, die tevens kapitein-generaal van het leger was. Maurits was erg geïnteresseerd in de toegepaste wiskunde en trok op een gegeven moment Stevin aan als privé-docent.
Hij hield zich ook bezig met het ontwerpen en inrichten van de kampen van het leger, nam plaats in verschillende commissies die zeevaartkundige uitvindingen moesten beoordelen en stelde de instructie samen voor een Ingenieursschool, verbonden aan de Universiteit Leiden. Hierin hamerde hij op het belang van onderwijs in het Nederland, omdat daarmee ook cursisten werden getrokken die geen Latijn hadden geleerd.
Persoonlijk leven
In 1616 trouwde Simon met Catharina Cray en ze kregen vier kinderen. In maart 1612 liet hij voor 3800 gulden een huis bouwen in Den Haag, dat nog altijd bestaat. Het ligt op Raamstraat 47, en aan de muur is sinds 1898 (zijn driehonderdvijftigste geboortejaar) een reliëf geplaatst met zijn portret.
Hij stierf in 1620. Opnieuw weten we niet op precies wanneer; men kan op basis van documenten enkel aantonen dat hij nog in leven was op 20 februari en dat zijn dood plaatsvond voor 18 april.
Verjaardagsgeschenk aan Prins Maurits van Oranje
Stevin bedacht in 1601 een origineel verjaardagscadeau voor prins Maurits: een zeilwagen. De eerste rit maakten ze in februari 1602, waarbij 27 binnenlandse en buitenlandse diplomaten aanwezig waren. Ze reden in twee uur van Scheveningen naar Petten, met een gemiddelde snelheid van 50 km/u. Dat was voor die tijd supersnel! De zeilwagen is nog twee eeuwen gebruikt voor het vermaak van gasten, maar aan het begin van de 19e eeuw was de staat dermate slecht geworden dat de wagen werden verkocht.
Feest aan zee
Als onderdeel van het Feest aan Zee in 2018 hebben studenten van ROC Mondriaan een replica van de zeilwagen gemaakt.
Deze zeilwagen was door iedereen te bewonderen, maar er is geen nieuwe tocht naar Petten mee gemaakt. Zo’n tocht zou overigens nu veel lastiger zijn dan in 1602. Enig idee welk obstakel Simon vandaag de dag zou tegenkomen? De wagen heeft een vaste plek gekregen voor het Muzee in Scheveningen.
Ik vertel je meer over historische gebeurtenissen in de stad en op het strand tijdens de fietstour Van stad en zee.
Hou je ook van zingen, doe dan zeker eens mee aan een van de koorweekeinden van de Kooracademie Brugge
*Foto: Chris Castelein
**Bron: Flandrica.be | Museum Plantin-Moretus
***Collectie Rijksmuseum
5 reacties op “Simon Stevin”
Obstakel met name het Noordzeekanaal bij IJmuiden. Lijkt me overigens prachtig zo’n zeilwagen!
Uiteraard: Het Noordzeekanaal zit in de weg, er is wel een pontje.
Ook de Watering bij Katwijk waar de “oude Rijn” uitkomt in de Noordzee lijkt mij een obstakel.
Of was er toen ook al een doorgang naar de zee??
Leuk artikel en zeker de aanvullingen van Ruud Hisgen
Henny van Egmond
Ha Jacqueline, leuk stuk. Volgens mij betekent studiosus litterarum, letterlijk: “student van de letteren”. Stevin heeft de Nederlandse taal verrijkt met veel nieuwe woorden. En Hugo de Groot (Grotius) heeft het volgende geschreven over Stevin en de vermaarde zeilwagen.
Wind wagon
Stevin, who first conceived the art of weighing and ciphering
and knew how ebb and flood move our seas
by the veering and turning of the planet,
caused a wagon driven by wind to fly over sand.
Carried forward by the winds
past the waves, along the ground,
give me but such a wagon
and I shall sail the world around.
Windwagen
Stevin, die eerst de weeg- en cijferkunst bedacht
en wist hoe onze zee door eb en vloed beweegt
dankzij de zwaai en draai van de planeet,
liet over zand een wagen vliegen met windkracht.
Door de winden voortgedragen
langs de golven, op de grond,
geef mij enkel zulk een wagen,
en ik vaar de aardbol rond.
(© freely rendered into Dutch and English by Ruud Hisgen)
Leuk die tekst van Hugo, veel dank voor het delen!