Soms krijg ik een onderwerp voor een artikel uit een onverwachte hoek. Mijn zusje had de ansichtkaartenverzameling van mijn oma uitgezocht en uiteraard gaf ze mij de kaarten met Haagse afbeeldingen. Een aantal van die ansichten gaf een beeld van het helaas verdwenen Wandelhoofd Wilhelmina.
Waar was het
Wie met de rug naar de Kurzaal op het terras gaat staan en naar de zee kijkt, moet nu opzij kijken om de Pier te zien. Nog niet zo erg lang geleden hoefde dat niet, de eerste (of moet ik zeggen oorspronkelijke) pier lag recht voor het Kurhaus.
De feestelijke opening
Op 6 mei 1901 opende Prins Hendrik het naar zijn echtgenote genoemde wandelhoofd ‘Koningin Wilhelmina’.
In het Algemeen Handelsblad van die dag lezen we dat ‘met de aanleg van dat werk naar de oorspronkelijke teekening van den Brusselschen ingenieur Wijhowski, die ook het plan van de pier te Blankenberghe heeft gemaakt, is aan de afwisselende amusementen, die het Kuroord biedt, een ontspanning toegevoegd, welke Scheveningen in staat stelt met de voornaamste zeebadplaatsen van Europa te wedijveren’.
Wat er aan vooraf ging
In krantenberichten in ruim 30 jaar daaraan voorafgaand is echter ook te lezen dat er het nodige verzet was tegen dit bouwwerk. De zeevissers waren er van overtuigd dat zij last van deze pier zouden krijgen. De vissersschepen lagen toen nog op het strand en alleen de belofte van de bouw van een haven, die er in 1904 zou komen, trok de vissers over de streep.
In de vergunning werd opgenomen dat in geval van oorlog of oorlogsgevaar de minister van Oorlog, zonder voorgaande waarschuwing en zonder schadevergoeding, het wandelhoofd onbruikbaar zou kunnen maken.
Bij het werken aan de kust hadden de aannemers natuurlijk ook last van het weer. Ruim een jaar voor de opening zorgde een storm voor flinke schade.
Wandelhoofd Wilhelmina
Het wandelhoofd was 10 meter breed en stak bijna 400 meter de zee in. Aan het einde stond een paviljoen voor muziekuitvoeringen, er was een drinkgelegenheid en ook wat winkels. Ook was er gelegenheid om te vissen en een aanlegplaats voor bootjes.
Het ontwerp van de aansluiting van het wandelhoofd op het Kurhaus met terras en winkelgalerij en van het paviljoen was van de Haagse architect W.B. van Liefland.
In het eerste half jaar na de opening kwamen er al zo’n 800.000 bezoekers, die voor 10 cent een wandeling konden maken.
Om een pleziertochtje te maken met de boot die van de steiger aan de zijkant vertrok, moest je meer geld neerleggen: 1 gulden.
’s Avonds was het wandelhoofd prachtig verlicht, eerst met gasballons, later met elektrische lampen.
Het einde
Al in 1913 werd de oorspronkelijke aanlegsteiger verwijderd. Door verzanding was de zee daar te ondiep geworden om er met boten bij te komen.
In het voorjaar van 1942 werd Scheveningen ‘Sperrgebiet’ als onderdeel van de Atlantikwall. De Duitsers gebruikten het paviljoen als opslag en ze plaatsten afweergeschut op de pier. Om een invasie van de geallieerden te bemoeilijken haalden ze 30 meter plankier weg. Op 26 maart 1943 brandde het paviljoen volledig uit. Na de brand sloopten de Duitsers de pier door de houten opbouw van de palen af te zagen. In 1958 zijn de laatste restanten van het wandelhoofd opgeruimd.
Maar dit alles wist Mej. E. Spannet wonende in de Weesperstraat in Amsterdam nog niet toen ze in 1910 een ansichtkaart van de familie Roos ontving. Net zoals ze toen niet wist dat ze een kleindochter zou krijgen die stadsgids in Den Haag zou worden.
Ik vertel je meer over de geschiedenis van Scheveningen tijdens de fietstour Van stad en zee.
7 reacties op “Wandelhoofd Wilhelmina”
Leuk verhaal! Groet van Adriaan
Ook weer met veel plezier geschreven. Groeten, Jacqueline
Wat een leuk stukje. Al vele jaren heb ik de bovenste kaart thuis aan de wand hangen en nog een andere van rond 1900 – gezien de kleding – met zicht op het Kurhaus vanaf het wandelhoofd. Mooie achtergrondinformatie.
Groetjes Ria
Moet ik volgende keer beter kijken!
Goed verhaal en geeft me antwoorden wanneer de pier gebouwd en afgebroken is.
Blijf ik me toch nog afvragen waarom de nieuwe pier niet op de oorspronkelijke plek is gebouwd.
Vriendelijke groet
Goede vraag,in Wikipedia vind ik het volgende antwoord: De nieuwe pier kwam iets noordelijker te liggen dan de vorige, in het verlengde van de Zwolsestraat, omdat men de betonnen constructie niet vond passen bij het statige Kurhaus. Dit was ook het enige wat ik zelf kon bedenken.
Ik kan geen enkele foto vinden van de bouw van het Kurhaus ,noch van het wandelhoofd Wilhelmina, weet U misschien of er toch ergens beelden van de bouw/constructie zijn?
Opmerkelijk dat het Wandelhoofd Wilhelmina feitelijk belangrijker was dan de Scheveningse haven ,onvoorstelbaar economisch gezien.
”800.000 bezoekers”in het eerste half jaar is echt ontzettend veel ,daar in 1900 N,ederland nog maar 5 miljoen inwoners telde en massa tourisme nog niet bestond.
Het oude wandelhoofd lijkt perfect te passen bij de prachtige stijl van het Kurhaus ,alsof het daar altijd al gestaan had .